شناسنامه عملیات

تاریخ عملیات 1364/04/06
رمز عملیات یا محمد رسول الله
اهداف عملیات جلوگیری از تک احتمالی دشمن و مرتفع نمودن نقاط ضعف خودی در محور البیضه و تبدیل آن به قوت و همچنین آسیب پذیر کردن دشمن و به دست گرفتن ابتکار عمل
فرماندهی سپاه پاسداران
سازمان رزم سپاه پاسداران
سطح نبرد محدود
نوع عملیات محدود
جبهه نبرد سوسنگرد(طلائیه تا بستان)
منطقه عملیات منطقه هورالهویزه - پاسگاه البیضه
استعداد نیرو خودی 5 گردان منها از لشکر25 کربلا
استعداد نیرو دشمن تیپ68 کماندویی ارتش عراق
نتایج عملیات تثبیت موقعیت خودی در مناطق تصرف شده در عملیات قدس1 با انهدام بخشی از نیروهای دشمن و دفع پاتک آنها و پاک سازی و الحاق؛ تأمین آبراه کساره
تلفات و خسارات دشمن
60 کشته، حدود 100 زخمی، 12 اسیر

انهدام 30 قایق و چند پاسگاه و بخشی از نیروهای تیپ68 کماندویی ارتش عراق

غنائم تعدادی قایق و چندین قبضه سلاح سبک و نیمه سنگین


شرح مختصر نبرد

مقدمه

پس از عملیات موفق قدس1 اوضاع منطقه عملیاتی به گونه ای بود که ضرورت اجرای یک عملیات دیگر را جهت تحکیم و تثبیت هر چه بیشتر موقعیت و خط پدافندی نیروهای خودی و متقابلاً هر چه آسیب پذیرتر کردن دشمن و ایجاد تزلزل در خطوط پدافندی آن، ایجاب می کرد. پس از اجرای عملیات قدس1، دشمن در این منطقه چند بار پاتک نمود و چون هر بار ضربة سختی خورد، موضع کاملاً پدافندی به خود گرفت و پس از شناسایی و دریافتن وضعیت خود در منطقه به ایجاد استحکامات و تقویت منطقه اقدام کرد.



مناطق حساس و آسیب پذیر دشمن عبارت بودند از:

1ـ الحسان و آبراه مقابل آن: در این منطقه، دشمن تا آبراه الکساره را با به کار گیری نورافکن و نیروهای پیاده و بهره گیری از یگان زرهی و همچنین استقرار نیروهای بیشتری در آبراه مقابل پوشش داد و آن را تقویت کرد. از سویی اجرای آتش شدید روی مواضع رزمندگان در منطقه نهروان و روبه روی آن نشانة وحشت زیاد دشمن در این منطقه بود.

2ـ آبراه الکساره: نیروهای عراقی در این منطقه از چند جناح تهدید می شدند. 1ـ نهروان 2ـ انتهای برکه مختار 3ـ سمت چپ برکه مختار تا پنج راه الکساره ـ ابولیله و برکه مختار که جهت تقویت خود به سرعت با شناور ها خطی متراکم در این آبراه ایجاد کردند.

3ـ البیضه و آبراه البیضه ـ الکساره: دشمن این آبراه را در سمت چهار راه مواصلاتی (چهار راه دژبانی عراقی ها) به سمت جنوب به شدت تقویت می کرد و در صورتی که از محور غرب الکساره و یا جنوب البیضه اقدام به تک می کرد و به موفقیت هایی دست می یافت به ناچار نیروهای خودی می باید تا چهارراه معارج ـ مشروع عقب می رفتند و در این صورت جبهه خودی در این منطقه بنا به دلایل زیر آسیب پذیر می شد:



ـ جناح دادن به دشمن در سمت چپ البیضه، افزایش نیروی پدافندی برای تأمین منطقه و نیز (در صورت تحرک دشمن) عقب نشینی از چهارراه معارج ـ مشروع.

ـ جناح دادن به دشمن از سمت چپ برکه مختار آسیب پذیری را افزایش می داد.

ـ قطع ارتباط محور های غرب الکساره و جنوب البیضه.

ـ برقراری ارتباط دشمن در منطقه، ترمیم در جناحین، مرتفع کردن نقاط ضعف و کاهش نیروی پدافندی در خط.



اهداف عملیات

با توجه به موارد ذکر شده که آسیب پذیری جبهه خودی را در این منطقه نشان می داد و همچنین حاکی از حمله قریب الوقوع دشمن بود و نیز نشانه تلاش عراقی ها برای تأمین نقاط آسیب پذیر خود به ویژه در محور البیضه بود، لشکر25 کربلا که عملیات قدس1 را در این منطقه اجرا کرده بود و مأموریت پدافند این منطقه را به عهده داشت، عملیاتی را با هدف جلوگیری از تک احتمالی دشمن و مرتفع نمودن نقاط ضعف خودی در این منطقه و تبدیل آن به قوت و همچنین آسیب پذیر کردن دشمن و به دست گرفتن ابتکار عمل طرح ریزی کرد.



شرح عملیات

رزمندگان لشکر25 کربلا در ساعت 2 بامداد 1364/4/6 به سوی خط دشمن حرکت کردند و 2 تن از غواصان پیشرو این لشکر نیز از آبراه اصلی پیش رفتند تا نیروهای احتیاط (دوشیکا) ـ که قرار بود از محور سمت چپ آبراه و بلافاصله پس از درگیری حرکت نمایند ـ به آنجا برسند و به طرف دشمن تیراندازی کرده، برای باز نمودن آبراه مبادرت به پشتیبانی کنند اما به دلیل روشن شدن هوا، حتی در صورت انهدام کمین، اولاً فرصت برای پیشروی و الحاق با جناح راست کافی نبود و از طرفی محور راست نیز تقریباً متکی به محور چپ بود، لذا به نیروها دستور عقب نشینی داده شد.



بلافاصله پس از بازگشت نیروها سازماندهی مجدد آنها و توجیه مأموریت انجام گرفت و رزمندگان در ساعت 19 همین روز حرکت کردند. قرار بود ساعت 21 درگیری شروع شود، اما یکی از غواصان که حرکات دشمن را زیر نظر داشت، گزارش داد که یک قایق عراقی مجهز به تیربار و آرپی جی، راه کار محور راست را مسدود نموده است و برای اولین پایگاه دشمن تأمین کافی به وجود آورده است. این عامل و عوامل دیگری موجب شد تا عملیات پس از غروب ماه، در ساعت 24 آغاز شود.



به محض شروع درگیری در محور سمت راست، قایق دشمن و کمین اول و در محور سمت چپ، پایگاه اول و سوم سقوط کردند و نیروهای آنها به هلاکت رسیدند. نیروهای پایگاه دوم دشمن نیز بلافاصله با فشار رزمندگان محور چپ تسلیم و یا کشته شدند. در ادامه عملیات رزمندگان محور راست و محور چپ با تلاش بیشتر دو پایگاه دیگر دشمن را به سقوط کشاندند و پس از الحاق، در دو آبراه مقابل به پیشروی ادامه دادند.



از افراد دستگیر شده در پایگاه های دشمن بلافاصله خواسته شد محل دیگر پایگاه های عراقی را به خصوص پایگاه هایی که در پشت سر آنها در دو آبراه فرعی البیضه قرار داشت مشخص نمایند.



بر اساس اطلاعات به دست آمده از اسیران، روی مواضع دشمن اجرای آتش شد که تعدادی از عراقی ها کشته یا زخمی شدند. همچنین عملیات الحاق و استقرار در آبراه ها و تأمین و امنیت منطقه تا ساعت 1:30 بامداد پایان پذیرفت. در جریان این عملیات یک تن از نیروهای خودی شهید و تعدادی مجروح شدند.



عملیات فریب و ایذایی هم زمان با عملیات اصلی

رزمندگان لشکر25 کربلا که در انتهای برکه مختار و منتهی الیه سمت چپ آن تا چهارراه دژبانی و در محور نهروان مستقر بودند با اجرای تک ایذایی و فریب به دشمن نزدیک شده و با آتش سنگین آنها را به خود مشغول کردند.



گفتنی است که به محض درگیری تعداد بسیاری نورافکن در منطقه روشن شد که به طور خودکار و به صورت برف پاک کن اتومبیل فعالیت داشتند و هم زمان تیربارهای دشمن شروع به فعالیت نمودند. عراقی ها با انواع سلاح ها منطقه را زیر آتش گرفتند، به گونه ای که در ساعت 1:45 بامداد آتش آنچنان شدید بود که کلیه ترددها در آبراه ها، به خصوص تردد در آبراه معارج ـ مشروع قطع شد.



نکته قابل توجه اینکه آتش دشمن در منطقه آزاد شده که بیشتر نیروهای خودی در آن محل بدون پوشش استقرار یافته بودند، به مراتب کمتر بود. در ادامه اجرای آتش، دشمن اولین پاتک خود را در ساعت 4:30 صبح از دو طرف آبراه شروع کرد که خیلی سریع خنثی و سرکوب شد.



پاتک های دیگر دشمن (که تا پنج پاتک رسید) یکی پس از دیگری به واسطه رشادت رزمندگان نافرجام ماند. رزمندگان پس از آن، بار دیگر در آبراه ها پیشروی کردند و مناطق دیگری را به تصرف خود درآوردند و در نزدیک ترین محل به دشمن در آبراه البیضه مستقر شدند.



نتایج عملیات

در مجموع طی درگیری هایی که چند روز ادامه یافت، رزمندگان اسلام توانستند ضمن انهدام بخشی از نیروهای تیپ68 کماندویی ارتش عراق و دفع پاتک آنها، با پاک سازی و الحاق، موقعیت خود را در مناطق تصرف شده تثبیت نمایند. در جریان عملیات مذکور 10 تن از رزمندگان شهید'>رزمندگان شهید و 65 تن مجروح شدند، از نیروهای دشمن نیز 40 تن کشته و 11 تن اسیر گردیدند.



فهرست منابع

1ـ سند شماره 0628 مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، گزارش عملیات قدس1 و قدس2، گزارش راوی عملیات قدس2، داوود رنجبر، تیر 1364.

2ـ سلسله عملیات قدس تحرک در جبهه ها، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس (مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ)، تهران، 1384.

3- مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس.